Iedere foto toont feitelijk een interpretatie op de werkelijkheid. Er zijn verschillende gereedschappen beschikbaar om jouw interpretatie en visie op die werkelijkheid kracht bij te zetten. Denk aan het gebruik van filters. Maar wanneer, waarom en hoe gebruik je het juiste filter? In deze blog zoomen we nader in op grijsfilters, ook wel Neutral Density- of ND-filters genoemd, van het merk Hoya.
Het Hoya grijsfilter is een fantastisch filter. Waarom? Wat doet dit filter en hoe moet je ermee werken?
Het grijsfilter is bij uitstek geschikt voor fotografen die graag met lange sluitertijden werken. Dat is vooral interessant wanneer er bewegende delen in je beelden voorkomen. Denk aan water of wolken. Maar bijvoorbeeld ook aan een bewegende mensenmassa of een voorbij denderende trein.
Laten we als concreet voorbeeld nader inzoomen op een waterval. Wanneer je die vastlegt met een langere sluitertijd, krijgt het water een zijdezachte waas. Overdag is dit zo goed als onmogelijk. Door het vele daglicht, krijg je met een lage ISO-waarde en een kleine lensopening nog steeds een relatief korte sluitertijd. Het grijsfilter biedt dan uitkomst. Dit stukje donker glas dat een deel van het licht tegenhoudt, werkt simpel maar zeer effectief. Zie het als een zonnebril voor je objectief. Je maakt de wereld een beetje donkerder, zodat je een langere sluitertijd kunt gebruiken. De meest gebruikte ND-filters komen voor in sterktes van 1 tot 3 ‘stops’. Eén stop verschil betekent al een tweemaal zo lange sluitertijd.
Aantal stops
Er zijn dus verschillende mogelijkheden waaruit je kunt kiezen. Het eerste wat je moet bepalen, is welk resultaat je wilt verkrijgen. Hoe hoger het aantal stops, hoe langer de sluitertijd. Naarmate de sluitertijd langer wordt, zal er meer beweging worden weergegeven.
Hier een klein hulpmiddel:
• 1 stop ND geeft 2 keer langere sluitertijden
• 2 stops 4 keer
• 3 stops 8 keer
• 5 stops 32 keer
• 6 stops 64 keer
• 10 stops 1024 keer
Copyright, van links naar rechts: Choi Seunghoon, en Antony Zacharias (Hoya Ambassadeur)
Variabel ND-filter
Wie een beetje flexibel met grijsfilters wil werken, heeft er al snel meerdere nodig. Omdat het licht altijd anders is en je niet altijd hetzelfde effect wilt hebben, heb je een lichtdemping ‘op maat’ nodig. In dat geval kun je een variabel ND-filter gebruiken. Een variabel ND-filter bestaat uit twee polarisatiefilters op elkaar die je kunt draaien. Door de wisselende stand van de twee schijven, is de lichtdoorlating variabel. In de laagste stand neemt het filter twee stops licht weg, in de hoogste stand wel acht. Afhankelijk van wat je wilt vastleggen, kun je zelf kiezen hoeveel stops licht je wegneemt, en daarmee hoe lang je sluitertijd is.
10-Stopper
Een extreme vorm van het ND-filter, is bijvoorbeeld een 10-stopper. Dit filter houdt maar liefst 10 stops licht tegen. Door de 10 stops kan er met heel lange sluitertijden gewerkt worden Een sluitertijd van bijvoorbeeld 1/250s wordt met het filter een sluitertijd van wel vier seconden. Hoya gaat echter nog flink wat stappen verder. Zo heeft Hoya zelfs een 16,5 stops in het gamma, de Pro ND 100000. Wie dergelijke extremen opzoekt, moet echter wel rekening houden met veel ruis en hotpixels in zijn raw-bestand. Met andere woorden, het werken met extreem lange sluitertijden kan erg fraaie en creatieve effecten opleveren, maar brengt wel extra nabewerking met zich mee.
Waar hangt de kwaliteit van een filter van af?
Het antwoord op die vraag is eenvoudig: de kwaliteit van het glas en van de coatings bepaalt de optische eigenschappen van het filter. Het vaststellen van deze kwaliteit is minder eenvoudig. Dit gebeurt met een resolutietester (om scherpte en scheidend vermogen te testen) en een spectrum photometer (om kleurweergave te testen).
Copyright: Antony Zacharias
De resolutietester detecteert onzuiverheden in het filter, zoals onscherpte en oneffenheden. De testopstelling bestaat uit twee telescopen tegenover elkaar. Ze zijn afgesteld op ‘oneindige afstand’ waardoor een parallelle stralengang wordt bereikt. Aan de ene kant van een van de telescopen wordt een testdia aangebracht, belicht door een lamp. Aan de andere kant van de andere telescoop is een hoge resolutie videocamera opgesteld. Het te testen filter wordt in het midden tussen de twee telescopen geplaatst. Zo worden onscherpte en vervormingen direct zichtbaar.
De tweede testmethode is de spectrum photometer: deze detecteert exact het lichtverlies en de afbraak van het kleurenspectrum. Zo wordt bijvoorbeeld inzichtelijk hoeveel UV-licht een UV-filter eigenlijk blokkeert. Of hoeveel stops licht een grijsfilter daadwerkelijk tegenhoudt en of dit netjes verdeeld is over het gehele kleurenspectrum.
Hoya Optical Testing Facility Almere
TSE Imaging, distributeur van onder andere Hoya, beschikt over het systeem om filters op deze cruciale eigenschappen te testen, de zogenoemde HOTFA (Hoya Optical Testing Facility Almere). Deze ‘pijnbank’ staat in Almere en is genadeloos voor ieder filter. Is jouw filter verantwoordelijk voor kleurzweem of verlies aan scherpte, de HOTFA legt het bloot.
Beelden: Gemaakt met Hoya Pro ND Filters.
